Επιστολή περί κατάργησης των παρεκκλίσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση επ’ αφορμή της ισχύος του Ν. 4759/2020.
Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Αξιότιμε κ. Υπουργέ Περιβάλλοντος και Ενέργειας,
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ελευθέρων Επαγγελματιών Μηχανικών αποφάσισε να σας απευθύνει την παρούσα επιστολή, επ’ αφορμή της ισχύος του Ν. 4759/2020 περί κατάργησης των παρεκκλίσεων στην εκτός σχεδίου δόμηση.
Το δικαίωμα δόμησης στο ελληνικό δίκαιο συναρτάται με τον προορισμό του ακινήτου, ο οποίος καθορίζεται είτε από το Σύνταγμα είτε από τον τυπικό νόμο είτε από διοικητικές πράξεις. Παραδοσιακά το δικαίωμα δόμησης επιφυλάσσεται στα εντός σχεδίου ακίνητα.
Η ελληνική πραγματικότητα της δυνατότητας εκτός σχεδίου δόμησης συνιστά μοναδική και ίσως προβληματική περίπτωση στην Ευρώπη κατά τη διαδεδομένη άποψη, η οποία, ωστόσο ελέγχεται με αξιόλογα αντεπιχειρήματα.
Πρέπει σαφώς αυτή να περιοριστεί «δραστικά» και αυτό αποτέλεσε και τη βασική φιλοσοφία του πρόσφατου πολεοδομικού νόμου. Φαίνεται δε και ότι το Ανώτατο Ακυρωτικό, το ΣτΕ θεωρεί τις εκτός σχεδίου περιοχές ως μη προοριζόμενες για δόμηση (αλλά για γεωργική, κτηνοτροφική και δασοπονική εκμετάλλευση) και θεωρεί θεμιτούς τους επιβαλλόμενους όρους και περιορισμούς δόμησης.
Πάντως, γενικότερα στην εκτός σχεδίου δόμηση μπορούν να επιβληθούν περιορισμοί με βάση το άρθρο 24 Συντάγματος για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Όταν δεσμεύεται ουσιωδώς η ιδιοκτησία, μπορεί να ζητηθεί αποζημίωση, δικαίωμα που αναγνωρίζεται ως αυτοτελές νομολογικά και δεν απαιτείται η μνεία του στη σχετική απόφαση επιβολής του περιορισμού.
Τούτο, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι είναι η ορθή στιγμή να λάβει σάρκα και οστά ο τόσο δραστικός περιορισμός αυτός, στη δεδομένη χρονική συγκυρία, όπου οι γεωπολιτικές συγκυρίες, η ενεργειακή κρίση, η κρίση ακρίβειας και η ανασφάλεια για το μέλλον σκιαγραφούν ένα δυσοίωνο κάδρο για το σύνολο σχεδόν της ελληνικής κοινωνίας.
Η άμετρη και άκριτη εφαρμογή του νόμου αναμένεται να οδηγήσει σε μία «εκρηκτική» δομική δραστηριότητα τους ιδιοκτήτες, με κίνδυνο την εξάπλωση της αυθαίρετης δόμησης και της σημαντικής υποβάθμισης του αδόμητου μέχρι πρότινος περιβάλλοντος.
Ταυτόχρονα, δεν αποκλείεται η πλήρης αδρανοποίηση της ιδιοκτησίας όσων δεν θα έχουν μεριμνήσει για την έκδοση προέγκρισης οικοδομικής άδειας και συνεπώς, η απώλεια αυτή των ιδιοκτησιών θα είναι οριστική, μη ευκόλως αναστρέψιμη ή και ουδόλως αντιμετωπίσιμη.
Σε αυτά προστίθεται και η ακραία πόλωση μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών ενδιαφερομένων για έκδοση αδειών, με τους μεν να επείγονται να εκδώσουν τη σχετική πράξη, ασκώντας υπερβολική πίεση στους ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς και τους δε να αδιαφορούν, παρά τις σχετικές υπενθυμίσεις των μηχανικών και των νομικών τους συμβούλων.
Για τους λόγους αυτούς, αιτούμεθα ειλικρινώς:
1) τη θέσπιση νομοθετικής παράτασης εφαρμογής του μέτρου και
2) μετά την ως άνω θέσπιση, τη διαβούλευση με το κοινό και τους ενδιαφερόμενους φορείς για το μέλλον εφαρμογής της, σε συστοιχία πάντοτε με τις αρχές της νομολογίας και της προστασίας της ιδιοκτησίας κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο.
Φρονούμε ότι η ισόρροπη στάθμιση μεταξύ περιβάλλοντος και ανάπτυξης, στο πλαίσιο της συνταγματικής αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης, εφαρμοσμένης στο πλαίσιο της εκτός σχεδίου δόμησης προβάλλει επιτακτικότερη από ποτέ.
Και σας καλούμε να αναλάβετε δράση.
Πανελλήνιος Σύλλογος Ελευθέρων Επαγγελματιών Μηχανικών (ΠΑ.Σ.Ε.Ε.Μ)